Perfumy unisex. Trend w kierunku zapachów neutralnych pod względem płci

Jeśli mielibyśmy wskazać jeden z najpopularniejszych trendów we współczesnym perfumiarstwie, bez wahania powiedzielibyśmy: perfumy unisex. Te zapachy podbiły serca millenialsów oraz pokolenia Z, którzy odrzucają tradycyjne etykietowanie. Rosnąca popularność perfum unisex jest widoczna w tym, że w 2014 roku stanowiły one 12% światowych premier zapachów, a w 2023 roku już niemal jedną piątą wszystkich nowych kompozycji.

Perfumy unisex nie są nowym wynalazkiem. Istniały na długo przed tradycyjnym podziałem na zapachy damskie i męskie. W czasach starożytnych używano ich głównie podczas ceremonii religijnych. Nie sposób nie wspomnieć o Kleopatrze, znanej ze swojej pasji do zapachów i różnych rytuałów piękna. J. Isabelle Laflèche w swojej książce „I Love Paris” napisała, że najsłynniejsza królowa Egiptu kazała nasączyć żagle swojego statku olejkami zapachowymi przed wyprawą w celu uwiedzenia Marka Antoniusza. Kleopatra doskonale zdawała sobie sprawę z ogromnej mocy zapachów i ich wpływu na innych ludzi. W kolejnych wiekach perfumy były luksusem dostępnym jedynie dla elit. Dopiero w XIX wieku zaczęto tworzyć pierwsze perfumy z podziałem na płcie, różniące się nie tylko zapachem, ale i designem flakonów. Przez długi czas zapachy były ściśle przypisane do płci: damskie kompozycje charakteryzowały się delikatnymi kwiatowymi nutami, natomiast męskie – mocnymi drzewnymi akcentami z dodatkiem przypraw. Często jednak kobiety używały perfum swoich partnerów, aby czuć się pewniej w pracy i podkreślić swoją stanowczość, podczas gdy mężczyźni nie zawsze czuli się komfortowo, używając intensywnych zapachów.

Pojęcie „unisex” zaczęło zyskiwać na popularności w latach 60. XX wieku, w okresie rewolucji społecznych redefiniujących normy społeczne. Druga fala feminizmu, walka o prawa obywatelskie, rewolucja seksualna i eksploracja nowych form wyrazu artystycznego przyczyniły się do powstania ruchu kontrkulturowego, który podważał tradycyjne wartości i normy płciowe. Lata 60. były również czasem eksperymentów w modzie, gdzie elementy męskiej i damskiej garderoby zaczęły się przenikać, a spodnie na stałe weszły do kobiecych stylizacji. Wobec tych zmian styl unisex naturalnie wkroczył do świata perfumerii, co w 1975 roku zaowocowało powstaniem pierwszego zapachu Yves Saint Laurent przeznaczonego dla obu płci. Jednak ta propozycja nie zdobyła dużego uznania. Przełomem okazał się dopiero zapach One Calvina Kleina z 1994 roku, który szturmem podbił serca zarówno kobiet, jak i mężczyzn i do dziś cieszy się uznaniem. Od tego momentu coraz więcej marek zaczęło stawiać na perfumy unisex, przekraczające tradycyjne granice płci.

Kluczowe cechy perfum unisex

Perfumy unisex wyróżniają się:

1. Neutralnością: Unikaniem nut stereotypowo przypisanych do jednej płci. Kompozycje często bazują na cytrusach, ziołach, nutach drzewnych lub wodnych.
2. Minimalizmem: Łatwością dopasowania do różnych typów skóry, bez dominowania otoczenia intensywnością zapachu.
3. Uniwersalnością: Odpowiednie zarówno na co dzień, jak i na specjalne okazje. Perfumy unisex zachowują się jak kameleon, dopasowując się do otoczenia i sytuacji.
4. Wolnością ekspresji: Pozwalają użytkownikom wyrazić siebie poprzez zapach niezależnie od płci. Są idealnym wyborem dla osób unikających sztywnych podziałów i preferujących zapachy zgodne z ich gustem.

Łamanie norm płci w perfumiarstwie

Rozwój zapachów neutralnych płciowo odzwierciedla szersze zmiany społeczne i kulturowe w postrzeganiu płci i tożsamości. Koncepcje takie jak teoria gender, prawa osób transpłciowych czy walka o prawa mniejszości wnoszą nowe perspektywy do branży perfumeryjnej, promując bardziej różnorodne i inkluzywne podejście do tworzenia zapachów. Perfumy unisex celebrują indywidualność, przekraczają granice i afirmują samoakceptację. W kontekście płci stanowią narzędzie wzmocnienia i autentyczności.

Po ruchach takich jak #MeToo nastąpiła wyraźna zmiana, odchodząc od seksualizacji zapachów w kierunku większej neutralności. Niektórzy postulują nawet, aby zrezygnować z klasyfikacji zapachów jako „damskich” czy „męskich” i zamiast tego kategoryzować je według profili, takich jak owocowe, kwiatowe, przyprawowe czy drzewne. Ben Gorham, założyciel szwedzkiej marki Byredo, powiedział:

Chemia osobista, wpływana przez styl życia jednostki, może bezpośrednio wpływać na to, jak perfumy pachną na skórze. Moim zdaniem generalizowanie tego w odniesieniu do płci jest niewystarczające. Zwykle nie zastanawiam się, kto będzie nosił nasze kreacje podczas procesu twórczego; chodzi bardziej o osobistą ekspresję.

Warto również zauważyć, że płynność płci w perfumach obejmuje również design flakonów, które często wyróżniają się minimalistyczną estetyką.

Przyszłość perfum unisex

Przyszłość perfum unisex zapowiada się obiecująco. Choć duże koncerny kosmetyczne wciąż trzymają się tradycyjnego postrzegania zapachów, te granice coraz bardziej się zacierają. Ludzie wybierają zapachy, które do nich przemawiają, niezależnie od etykiety. Wraz z nadejściem nowych pokoleń, które stawiają na indywidualność, marki perfumeryjne muszą dostosować swoje narracje do wymagań konsumentów, jeśli chcą utrzymać lub wzmocnić swoją pozycję na rynku.

Perfumy unisex to nie tylko trend – to wyraz zmiany kulturowej w kierunku inkluzywności i celebracji różnorodności w wyrażaniu siebie.